Ders: Türkçe

Metnin Adı: Evren ve Biz(Dinleme Metni)

Türü: Bilgilendiri metin

Yazan: Zafer KARACA

Öğretmen Hazırlık Çalışması: Teleskop resimleri, tarafımdan hazırlanan metnin sesli anlatımlı, metin sözcük çalışması ve betimleme konusu için hazırladığım power point sunusu görselli videosu. Ay, yıldız, gezegen şablonları

Öğrenci Hazırlığı: Uzayı incelemek için teleskoptan başka hangi araçlardan yaralanıldığını araştırmaları istenir. Bu araştırma sonuçlarını 2.etkinliğe sınıfta yazacakları belirtilir. Bu çalışmayı 4.derste sunacakları açıklanır. Siyah ya da lacivert el işi kağıdı, beyaz ya da sarı el işi kağıtları, yapıştırıcı, makas.(kartonlara gece görünümü görselleştirilecektir.)Bu çalışma 9.derste yapılacaktır.

1.DERS:  (yazılı anlatım)

Zihinsel Hazırlık: (Yazılı Anlatım: Defterlere, açıklanan evren ve teleskop tanımları anlatımdan sonra gerekli kısımları yazdırılır. Bu çalışma için hazırlanan power point sunusu prejeksiyondan yansıtılır.)

Teleskop resimleri gösterilerek dikkat çekilir. Teleskopla uzaydaki gök cisimlerini yakından izleyebileceğimiz sonucuna ulaşılır.

Teleskop: Çıplak gözle görülemeyecek kadar uzakta olan cisimlere bakmak için kullanılan bir aygıttır.

Not: İtalyan bilim adamı Galileo Galilei teleskopun astronomi için çok yararlı olabileceğini fark etti. Galileo 1610'dan başlayarak kendisi için çeşitli teleskoplar yaptı ve bunlarla pek çok önemli astronomi keşfinde bulundu. Ay'daki dağları, Jüpiter'in en büyük dört uydusunu, Venüs'ünevrelerini, Samanyolu Gökadası'ndaki yıldız alanlarını ve Güneş lekelerini de içine alan bu keşifler astronomi tarihinde bir dönüm noktası oluşturur. 1630 yılında Kepler teleskopu denen bu tür bir teleskopun astronomi için Galileo teleskoplarından daha uygun olduğu ortaya çıktı ve Kepler teleskopu kısa sürede yaygınlaştı.

   

   

Evren(kozmos)  sorusu sorularak bu temada işlenen dünya, gezegenler ve uzayıda içine alan sistem olduğu sonucuna ulaşılır.

Evren (Kozmos), tüm varlıkları ve olayları içeren bir sistemdir. Evrendeki sayısız galaksiden biri olan Samanyolu Galaksisi bizim galaksimizdir. En az 400 milyar yıldız topluluğundan oluşur. Evren hala oluşum içindedir.

Anlama:

Metin öğretmen tarafından sesli bir şekilde okunur. Ana düşünce karşılıklı tartışarak belirlenir. (Ana düşünce: Evrenin oluşumu) Defterlere yazılır.

2.DERS (Dinleme metni video sunusunu izleme + yazılı anlatım)

Dinleme metni için sesli ve görselli olarak hazırladığım video izletirlir. Anladıklarını defterlerine özetlemeleri sağlanır. Ardından metnin ilginç gelen bölümünün defterlerine resmini yapmaları istenir.

3.DERS: (etkinlik +yazılı anlatım)

1.etkinlik yaptırılır.power point sözcüklerin anlamı sunusu prejeksiyondan yansıtılır.)

Dinozor: Dinozorlar takımından, boyu 20 m kadar olabilen, ilk çağlarda yaşamış, günümüze fosilleri kalmış bir sürüngen. Dinozorlar 160 milyon yıl civarında kara hayatına egemen olmuş hayvanlardır.

     
Parıltı: Parıldama, göze çarpan parlaklık.

Süreç: Aralarında birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, gelişen olay ve hareketler dizisi.

Hatırlatmak amacıyla metin sesli olarak okunur. Aşağıdaki sorular sorulur. Cevapları defterlere yazdırılır.

 Siz bilim adamı olsaydınız neleri arştırırdınız?

Evren nasıl oluşmuş?

İnsanlar evrende neleri merak etmişler?

4.DERS: (araştırma sunumları + etkinlik)

2.etkinlik için yaptıkları araştırma çalışmalarını sınıfa sunmaları sağlanır. Araştırma sonucunda elde ettikleri bilgileri 2. Etkinliğe yazdırılır.

5.DERS (yazılı anlatım)

Masal, öykü, anı, şiir gibi türlerden birini seçerek aşağıda verilen konularda yazı çalışması yapmaları istenir. Çalışmlarını sınıfa sunmaları sağlanır.

Konular:

Gökyüzünün gece görünümü

Gök cisimleri

Bir süre gözlemledikleri yeri betimleme

6.DERS:  (etkinlik)

 3. etkinliği yaptırmak amacıyla evren, galaksiler, gezegenler, Dünya, yıldızlar, Ay v.s. hakkında bir soru hazırlamaları için düşünmeleri sağlanır. Ardından 3. Etkinlik yaptırılır. Yazdıkları çalışmalarla karşılıklı soru cevap çalışması yapılır.

7.DERS: Betimleme çalışması(4.etkinlik için ön hazırlık)

(Power point betimleme sunusu ile konu kavratılır. Defterlere betimlemeli anlatım hakkında not tutturulur.)

Betimleme: Duyularımıza dayanan bir anlatım biçimidir. Gördüğümüz bir yeri,bir kişiyi,bir hayvanı,bir eşyayı karşımızdaki kişinin gözünün önünde canlanacak biçimde anlatmaya betimleme ( tasvir ) denir.

Betimleme ile ilgili örnek çalışmalar:

1-Bebekken oynadığım oyuncaklardan en çok tahta atımı hatırlıyorum. Üzerine binince ileri geri sallanırdı. Beyaz üzerine siyah benekleri vardı.Tepesinde tıpkı gerçek bir at gibi yeleleri vardı.

Betimlenen nesne tahta attır.  

2- Arda’nın yanağındaki çiller onu çok sevimli gösteriyor. Sarı kıvırcık saçları var.. Gözleri boncuk gibi masmavi, dudakları ince.Ne zayıf ne de şişman.

Bu parçada, Arda adlı çcocuğun fiziksel özellikleri tasvir edilmiştir.

3- Bütün oyunların lideri Ahmet’dir. O istediği için değil, biz istediğimiz için.Her zaman haklı olanın yanındadır.Yalan söylemez,sözlerini yerine getirmeyen insanlardan hiç hoşlanmaz.Çünkü o her zaman dürüsttür.

Bu parçada, Ahmet adlı çocuğun kişilik özellikleri tasvir edilmiştir.

Mevsim betimlemesi:

"Uzun süren kış ayları bitti. Köyün üzerini örten kara bulutlar gitmiş, yerini masmavi gökyüzüne bırakmıştı. Yılan gibi kıvrıla kıvrıla akan derenin suları coşmuş, coşku türküleri söyleyerek akıp gidiyordu... Vadi rengârenk tomurcuk ve çiçeklere bürünmüştü. Uykudan uyanan böcekler yuvalarından çıkarak şimdiden kış hazırlıklarına başladılar. Karıncalar sıcak günlerin uzun sürmeyeceğini bildikleri için ambarlarını yiyecekle doldurma yarışına başladılar. Bizim tembel ağustos böceği de sabahın erken saatlerinde müzik şölenine başlamış, gece gündüz demeden güzel türkülerini söylüyordu."

  Örnek çaşılmalar okunduktan sonra çalışma kitabındaki 4.etkinlik için gökyüzünün gözlenmesi sağlanır. Ardından gökyüzü betimlemesi yapılır.

Örnek: Tüm enerjisi ve ışığı ile Dünya’yı ısıtan,aydınlatan Güneş bize gülümserken,masmavi gökyüzü,öbek öbek seyehat eden pamuk pamuk bulutlara selam veriyordu ve cıvıl cıvıl kuşlar özgürce oradan oraya uçarak dans ediyordu.

8.DERS: (yazılı anlatım)

Tüm tema boyunca öğrendikleri tekrar edilir. Dünya Ve Uzay başlıklı bilgilendirici metin yazmaları istenir.Yazdıkları çalışmalar sınıfa okutulur.

9.DERS: (el işi kağıtları ile etkinlik)

Gökyüzünün gece görünümünün görselleştirmeleri istenir. Getirdikleri malzemelerle gezegen, Ay, yıldızlar vs. yapmaları sağlanır. Ay’ın evreleri ile ilgili bir çalışmada yaptırılabilir.

    

10.DERS:Tema sonu bilgi testi.( Derlenerek hazırlanmıştır.)

1.   Dünya ve Ay’ın hareketleri ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Dünya, Güneş etrafında dolanır.             B) Ay, Dünya etrafında dolanır.

C) Dünya, Ay etrafında dolanır.                   D) Dünya kendi etrafında döner.

2-Yukarıda Ay’ın evreleri verilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisiyanlıştır?

          A) III Ay’ın Dolunay evresi                 B) II Ay’ın İlkdördün evresi       

          C) I Ay’ın Dolunay evresi                     D) IV Ay’ın Son dördün evresi

3.   Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Dünya kendi etrafında bir tam dönüşünü 1 günde tamamlar.

B) Güneş Ay etrafında dolanır.

C) Gece ve gündüz oluşumu Ay’ın kendi etrafında dönmesi ile açıklanır.

D) Ay’ın parlak ve daire şeklinde görüldüğü evresi ilk dördün evresidir.

4.   Aşağıda verilen seçeneklerden hangisi Dünya, Güneş ve Ay’ın büyüklük sıralamasını doğru şekilde gösterir?

    A)Güneş-Dünya-Ay                                    B) Güneş-Ay-Dünya                       

    C) Dünya-Ay-Güneş                                   D) Dünya-Güneş-Ay

5.       I.  Dünya kendi etrafında döner.

          II. Güneş, Ay etrafında dolanır.

         III. Ay, Dünya etrafında dolanır.

Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) yalnız I                B) yalnız II                C) I ve III                    D) II ve III

6.   Dünya’nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süre ne kadardır?

         A) 1 Gün         B) 1 Ay             C) 1 Hafta        D) 1 Yıl

7. Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süre ne kadardır?

         A) 1 Gün         B) 1 Ay             C) 1 Hafta        D) 1 Yıl  

                                              

8. Dünya’nın kendi etrafında dönmesiyle ne oluşur?

        A) gece-gündüz    B) yıl                C) hafta                       D) ay

      9. Dünya’dan Ay’a baktığımızda, Ay’ın hep aynı yüzünü görmemizin nedeni nedir?

 A) Ay’ın dönüş hızının yavaş oluşu                     

 B) Ay’ın hem kendi, hem de Dünya etrafındaki dönüş süresinin aynı olması

 C) Dünya’nın dönüş hızının hızlı oluşu              

 D) Dünya’dan baktığımızda Ay’ın her tarafını görürüz.

10.  Aşağıdakilerden hangisi  Ay’ın evrelerinden değildir ?

          A) Yeni Ay                     B) İlk Dördün              C) Orta Dördün                 D) Dolunay

 
     11.Aşağıdaki aletlerden hangisi ile gök cisimlerini inceleyebiliriz?

                A)büyüteç  B)gözlük . C)dürbün D) Teleskop

      12.Bilim insanları gök cisimlerinin ayrıntılı fotoğraflarını çeşitli şekillerde çekebilirler.
       Aşağıdakilerden hangisi bu yollardan biridir?
A) Dünya’dan dijital fotoğraf makineleriyle
B)Video kameralarla
C) Uçaklardaki görevliler tarafından
D)Uzaya gönderilen astronotların kullandığı özel teleskoplarla

   13.Dünya ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Küre biçimindedir.
B) Güneş sisteminde yer alır.
C) Ay’dan büyüktür.
D) Ay’a Güneş’ten daha uzaktır.

 
   I. Dünya’nın Güneş çevresinde dönmesi
   II. Ay’ın Dünya etrafında dönmesi
  III. Dünya’nın kendi etrafında dönmesi
14.Gece ve gündüzün oluşmasına neden olan olay yukarıdakilerden hangisi ya da hangileridir?
A) Yalnız I        B) Yalnız III    C) I, III d. I, II, III

15.Güneş’in gün içinde farklı yerlerde görünmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gün içinde Güneş’in hareket etmesi
B)Güneş’in Dünya etrafında dönmesi
C)Dünya’nın kendi etrafında dönmesi
D)Dünya’nın Güneş etrafında hareket etmesi

16.Dünya, Güneş’in çevresindeki hareketi sırasında kaç kez kendi etrafında döner?
A)1         B) 24             C) 365         D)366

15.Güneş ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Sabahleyin doğuda görünür.
B) Öğle saatlerinde daha çok aydınlatır.
C) Işınları sabahleyin Dünya’ya dik gelir.
D) Akşamüzeri cisimlerin gölgeleri uzun olur.

16.Aşağıda artık yıl ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) 366 gün yaşanır.
B) Şubat ayı 29 gün çeker.
C) Normal yıllardan 1 gün fazladır.
D) O yıl 13 ay olur

 17-Dünya’yı çevresini saran, çeşitli gazlardan oluşan, yağmur ve rüzgâr gibi doğa olaylarının geçtiği yerim.”

   Yukarıdaki cümlede anlatılmak istenen yer, neresidir?

       A)Atmosfer                B)Uzay                          C)Samanyolu

18.Dinlediğiniz “Evren ve Biz” metnine göre evren nasıl oluşmuştur?

    A)Kendi kendine var olmuş.

    B)Çok büyük bir patlamadan sonra oluşmaya başlamış.

    C)Dinozorlar öldükten sonra oluşmuş.

19.Ay’ın tam yuvarlak olduğu andaki durumu aşağıdakilerden hangisidir?

   

    A)Dolunay

    B) Hilâl

    C)Yarımay

20.En büyük ısı ve ışık kaynağımız aşağıdakilerden hangisidir?

   A)Petrol

   B)Elektrik

   C)Güneş

Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfi koyunuz.

(   ) Güneş, Dünya’dan ve Ay’dan çok büyüktür.

(   ) Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi so nucu gece ve gündüz oluşur.

(   ) Ara renkler kırmızı, sarı ve mavi renklerdir.

(   ) Dünya’daki hayat, varlığını Güneş’e borçlu dur.

(   ) Ay, ışığını kendisi üretir.

(   ) Güneş bir yıldızdır.

(   ) Güneş, Dünya’nın etrafında dönmektedir.

(   ) Hacılar, hacca Hacıyolu’ndan giderler.